Bericht uit 2018 van de gemeente m.b.t. rondleidingen op de Wallen.

Aanbieders van rondleidingen op de Wallen krijgen vanaf april dit jaar te maken met strengere regels. Als een gids een rondleiding geeft aan 5 mensen of meer, heeft hij een ontheffing nodig. Het besluit geldt voor alle rondleidingen met een gids, dus ook voor bijvoorbeeld fiets- en segwaytours. Rondleidingen met meer dan 20 personen zijn niet meer toegestaan. Het college van B en W voert de nieuwe regels in om overlast op de Wallen tegen te gaan.

Beleid regulering rondleidingen met gids op de Wallen

Het aantal georganiseerde toeristische rondleidingen in het Wallengebied is de afgelopen jaren fors gegroeid. Bewoners en ondernemers ondervinden overlast van deze rondleidingen. Ze maken melding van extreem grote groepen van soms wel 80 tot 100 personen. Daarnaast worden er met name meldingen gemaakt van geluidsoverlast en geen of beperkte doorstroming op straat door de groepen met gids. Sekswerkers in het Wallengebied ondervinden hinder van grote gidsgroepen die voor hun ramen stilstaan en maken melding van teruglopende inkomsten.
Drukte en overlast van bezoekers is een breder probleem dat in meerdere drukke centrumgebieden speelt. Met het programma Stad in Balans is daarom de ambitie geformuleerd om de groei van het aantal bewoners, bezoekers en bedrijven in de stad in goede banen te leiden en de keerzijde van het succes aan te pakken. Daarop heeft het college diverse maatregelen genomen en beleidskaders opgesteld. Voor het Wallengebied betekent dit bijvoorbeeld de inzet van extra handhavers (politie en gemeente), de inzet van crowdmanagement, extra schoonmaak en het verbod op de bierfiets in delen van het centrum. Daarnaast dragen ook stadsbrede maatregelen bij aan het bestrijden van overlast door bezoekers en grote groepen in het Wallengebied. Bijvoorbeeld het nieuwe overnachtingsbeleid, het verplaatsen van de Passenger Terminal Amsterdam en maatregelen om touringcars in fases uit de binnenstad te weren.
Het aantal bezoekers aan de stad is tussen 2005 en 2016 met 64 procent gegroeid van 10,9 naar 17,9 miljoen. De verwachting is dat deze trend doorzet en dat de groei van het aantal bezoekers aan Amsterdam de komende jaren nog verder zal toenemen. Zo meldt het NBTC een stijging van het toerisme in 2017 met 13%1 en een studie van ABN AMRO berekent een groei van 10 % van het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam.

Bewoners van het centrum ervaren hun buurt overwegend als tamelijk of heel drukte. In de Burgwallen-Oude Zijde is tevens sprake van een dalende buurttevredenheid3. De groei van het toerisme zal de leefbaarheid in drukke centrumgebieden zoals de Wallen de komende jaren verder onder druk zetten. Dit maakt het wenselijk om drukte in het Wallengebied in goede banen te leiden en overlast aan te pakken.

Om de specifieke overlast van gidsgroepen in het Wallengebied aan te pakken hebben touroperators, bewoners, belangenverenigingen en de gemeente in het voorjaar van 2017 de handen ineengeslagen door richtlijnen af te spreken over de uitvoering van de rondleidingen. Deze richtlijnen zijn vastgelegd in het Convenant Rondleidingen Wallengebied dat sinds 3 april 2017 van kracht is.
Op 20 juli 2017 heeft de gemeenteraad een motie4 aangenomen waarin het college wordt verzocht een vergunningensysteem in te voeren voor gidsen die gidstours uitvoeren door het centrum indien uit de evaluatie blijkt dat met het convenant onvoldoende resultaat is geboekt.

Daarnaast wordt het college verzocht, indien mogelijk, vermakelijkhedenretributie te heffen op gidstours in het centrum.

1 https://www.nbtc.nl/nl/homepage/cijfers-trends/algemene-cijfers-toerisme/toerisme-in-perspectief-2017-1.htm
2 https://insights.abnamro.nl/2017/11/hotelmarkt-breekt-records-maar-attentie-geboden/
3 Bron Wonen in Amsterdam. Op de vraag ‘Hoe tevreden bent u met uw buurt’ op een schaal van 1 – 10 gaven respondenten in de Burgwallen-Oude Zijde hun buurt in 2013 nog een 7,6. In 2015 was deze waardering gedaald naar 6,8.
4 motie 712 van raadsleden Van Dantzig en Boutkan inzake de Voorjaarsnota 2017 (vergunningensysteem voor aanbieders van gidstours) aangenomen.

De evaluatie van het Convenant Rondleidingen Wallengebied is in de periode september t/m november 2017 uitgevoerd. Uit de evaluatie blijkt dat de richtlijnen uit het convenant goed werkbaar zijn, maar dat de overlast onvoldoende is afgenomen, omdat een groot deel van de gidsen zich niet bij het convenant hebben aangesloten. Het college voert daarom beleid in om deze rondleidingen te reguleren.
In deze notie zet het college het beleid voor rondleidingen van groepen met gidsen uiteen. Hieronder wordt op de volgende onderdelen ingegaan:
1. Voorbeelden andere Europese steden.
2. Ervaren overlast door grote groepen rondleidingen.
3. Convenant rondleidingen Wallengebied.
4. Evaluatie Convenant rondleidingen Wallengebied.
5. Regulering rondleidingen van groepen met gidsen op de Wallen.
6. Invoeren vermakelijkheidsretributie voor rondleidingen.

Voorbeelden andere Europese steden

De problematiek van overlast door toeristische rondleidingen met grote groepen speelt in meerdere Europese steden. Hieronder worden vier voorbeelden gegeven van hoe andere Europese steden en landen hier mee omgaan.

Brugge
In Brugge zijn drie officiële gidsverenigingen met in totaal 450 gidsen. Gidsen die via deze verenigingen tours verzorgen hebben een tweejarige opleiding van Toerisme Vlaanderen gevolgd. Na afronden van deze opleiding krijgen gidsen een diploma en kiezen ze bij welke gidsvereniging ze zich aansluiten. Rondleidingen die door deze gidsen worden aangeboden zijn in beginsel nooit groter dan 20 personen. Dit kunnen er incidenteel een paar meer zijn.
Daarnaast zijn er free tours die op de markt deelnemers ronselen en na afloop om een fooi vragen. De gidsen van deze tours hebben geen opleiding tot gids gevolgd. Deze groepen kennen ook geen maximum aantal deelnemers. In Brugge veroorzaken met name deze groepen overlast. Per 1 januari 2018 gelden er in Brugge daarom nieuwe regels voor het organiseren en begeleiden van rondleidingen. Naast een verplichte registratie zijn er een aantal gedragsregels opgesteld waaraan de aanbieders en uitvoerders van rondleidingen moeten voldoen. Zo is geldt er onder andere een verbod op ronselen, het gebruik van geluidsversterking, stilstaan op de rijbaan (voor het nemen van foto’s of aanhoren van uitleg), het gebruik van straatmeubilair om deelnemers toe te spreken en het plaatsten van promotionele uitingen op de openbare weg. Er zijn in de gedragsregels van Brugge geen beperkingen opgelegd op het aantal rondleidingen of het aantal deelnemers aan een rondleiding.

Londen
In Londen en het Verenigd Koninkrijk is geen wetgeving voor rondleidingen met groepen. Iedereen kan tours aanbieden en er is geen vergunning voor nodig. In Londen zijn er wel richtlijnen dat groepen uit ongeveer 25 personen mogen bestaan. Dit in verband met de veiligheid (smalle trottoirs, enz.). In bepaalde traditionele en historische gebieden (bijvoorbeeld Spitalfields Market gebied en Shoreditch) moeten inwonersrechten worden gerespecteerd en kunnen groepen worden gevraagd door te lopen als ze overlast veroorzaken. Deze richtlijnen worden echter niet altijd nageleefd.
Griekenland
In Griekse steden zijn er geen regels voor maximale omvang van groepen met gids. Volgens de Griekse wetgeving mogen alleen getrainde en gekwalificeerde gidsen rondleidingen verzorgen. Zij moeten een diploma van de School of Guides hebben en een badge van het Ministerie van Toerisme. De verplichte opleiding duurt twee jaar. Na examens krijgen de gidsen een diploma en
badge waarmee ze door heel Griekeland rondleidingen mogen verzorgen. Er staat in Griekeland een boete van 1.000-5.000 EUR op illegale rondleidingen, al blijkt dit in de praktijk moeilijk te handhaven.

Spanje
In Spanje verschilt de regelgeving voor rondleidingen met groepen per regio. In sommige regio’s is er helemaal geen regelgeving, in andere regio’s krijgen gidsen na een opleiding, en in sommige gevallen een aantal examens, een badge. Ook het maximum aantal personen in een groep is per regio anders geregeld. In sommige regio’s is er geen maximum aantal afgesproken of vastgelegd. In Andalusië (Sevilla, Cordoba en Granada) is een maximum aantal van 30 personen per groep juridisch vastgelegd.
Conclusie

Bovenstaande voorbeelden laten zien dat de problematiek van drukte en overlast door gidsgroepen in meerdere landen en steden speelt. Een vaker gekozen oplossingsrichting is om voorwaarden te stellen aan de omvang van groepen. De in Amsterdam gekozen omvang (convenant) van 20 personen is in lijn met andere Europese steden. Handhaving is in alle gevallen beperkt. Een andere oplossingsrichting is het invoeren van een verplichte opleiding voor gidsen. Hiermee kan de kwaliteit van gidsen gewaarborgd worden, al laat het voorbeeld van Brugge zien dat hiermee niet per sé grenzen gesteld worden aan het aantal groepen en dat gratis rondleidingen (vaak met fooi achteraf) hier niet mee bereikt worden. Daarnaast is het invoeren van een opleiding voor gidsen kostbaar en tijdrovend. Daarom zijn deze oplossingsrichting niet nader uitgewerkt.
2. Ervaren overlast door grote groepen rondleidingen
Het aantal georganiseerde toeristische rondleidingen in het Wallengebied groeit de afgelopen jaren sterk. De roep vanuit bewoners en ondernemers in het gebied om de rondleidingen te reguleren wordt steeds luider. Uit onderstaande onderzoeken en bronnen blijkt de (ervaren) overlast van drukte en grote groepen.
Stand van de Balans
In de Stand van de Balans5 is in 2016 onderzoek gedaan naar de objectieve feiten en de subjectieve beleving van drukte in de stad. Uit de data blijkt dat het Centrum, en met name Centrum West, door bewoners als druk wordt beoordeeld. Daar wordt de buurt door 82% van de bewoners als (tamelijk of heel) druk gezien. Het is het hele jaar door druk, zowel doordeweeks, in het weekend, overdag en ‘s nachts. De drukte wordt o.a. veroorzaakt door veel bezoekers, aanbod van nachtleven en andere drukte veroorzakende activiteiten zoals vakantieverhuur van woningen. Volgens de bewoners van Centrum zorgen met name buitenlandse toeristen en grote groepen mensen voor (te) veel drukte. In het gebied Centrum-West gaf 71% van de respondenten aan dat de drukte in hun buurt veel of te veel wordt veroorzaakt door grote groepen mensen.
Buurt enquête Centrum
In 2016 heeft stadsdeel Centrum voor haar gebiedsplannen input en informatie gevraagd via een online buurt enquête. Eén van de belangrijkste verzoeken van bewoners en ondernemers is om een gerichte aanpak te ontwikkelen tegen overlast van grote groepen en pubcrawls.
In het voorjaar van 2017 heeft OIS de buurt enquête Centrum opnieuw uitgevoerd. In deze editie van de buurtenquête zijn vragen opgenomen over de overlast van grote groepen, drukte in de buurt en de gemaakte afspraken met touroperators. Zo is net als in 2016 (Stand van de Balans) aan
5 De Stand van de Balans is op 21 juni 2016 verschenen. Het onderzoeksrapport laat zien hoe de stad beleefd en gebruikt wordt op het niveau van 22 gebieden. Het biedt een samenhangend overzicht van de verschillende thema’s die rond Stad in Balans spelen en het geeft inzicht in trends en ontwikkelingen met betrekking tot drukte en het gebruik van de stad.
Ten opzichte van het jaar daarvoor bestempelde een iets groter deel (86%) van de respondenten in Centrum West de buurt als tamelijke (36%) of heel (50%) druk. In deelgebied 1012, dat samen met deelgebied West het gebied Centrum West vormt, vindt zelfs 76% van de respondenten de buurt heel druk, 21% noemt de buurt tamelijk druk.
In dezelfde meting geeft 71% van de ondervraagden (die het tamelijk – of heel druk in de buurt
vinden) in Centrum West aan dat drukte door grote groepen mensen veel of te veel bij hen in de buurt voorkomt. In het 1012 gebied is dit percentage zelfs 82% (34% vindt dat grote groepen veel drukte veroorzaken, 48% vindt dat ze te veel drukte veroorzaken).

Aan respondenten uit de Burgwallen en Nieuwmarkt (die het tamelijk – of heel druk in de buurt
vinden) is in juni 2017 daarnaast gevraagd of ze enig effect ondervonden van het Convenant Rondleidingen Wallengebied. Bijna twee derde van hen merkt niets van de afspraken met touroperators: volgens 43% is de overlast gelijk gebleven en 21% geeft aan dat er meer overlast is van groepen die op de Wallen worden rondgeleid. Een tiende zegt dat de overlast is afgenomen. Ruim een kwart had geen antwoord op de vraag.

Beleving van drukte in de binnenstad
In juni 2015 is het onderzoek Beleving van drukte in de binnenstad gepubliceerd. Het betreft een kwalitatief onderzoek ter verdieping van het onderzoek ‘Drukte in de Binnenstad 2012’ en is uitgevoerd door Westenberg Research in opdracht van Bureau Werelderfgoed. Voor het onderzoek zijn focusgroepen gehouden met bewoners, ondernemers en bezoekers. Het onderzoek concludeert dat er veel klachten zijn over de groepen die door gidsen worden begeleid. Bewoners vinden de groepen te groot en te luidruchtig voor de smalle straten en stegen in de bufferzone. Bewoners geven onder andere de volgende voorbeelden:
– De Oudekennissteeg staat vast door groepen die met hun gidsen van twee kanten tegelijk de steeg inlopen.
– Groepen gaan met 120 man door de Warmoestraat en dit past niet.
– Er ontstaan pijnlijke situaties voor kwetsbare personen, zoals groepen die niet opzij gaan voor een invalide personen en kinderen die onder de voet worden gelopen.
– Geluidsoverlast van groepen met gidsen, omdat gidsen groepen aanmoedigen om te gaan schreeuwen.
Advies politie
In het voorjaar van 2016 heeft de politie het verkennende rapport “De impact van het toenemend toerisme op de veiligheid en leefbaarheid in Amsterdam”6 opgesteld.
In het rapport wordt onder andere over drukte geconcludeerd dat bezoekers steeds vaker slachtoffer worden van criminaliteit, dat de leefbaarheid en sociale cohesie afnemen en dat aan bezoekers gerelateerde overlast toeneemt. Deze overlast bestaat onder andere uit overlast gevend gedrag en uit overlast als gevolg van de toenemende aantallen bezoekers, zoals verkeersdrukte en overcrowding. In dit kader wordt in het rapport benoemd dat gidsen met grote groepen op de fiets en segways soms bijdragen aan verkeersinfarcten.
Op verzoek van de Directie Openbare Orde en Veiligheid van de Gemeente Amsterdam heeft de politie advies gegeven over het reguleren van gidsgroepen en zegt hierover het volgende. De meeste overlast vindt plaat is het Wallengebied. Uit onderzoek blijkt dat het in het Wallengebied vaak druk tot zeer druk is op ‘normale’ momenten. Het primaire probleem van de politie in relatie tot de rondleidingen ligt op het gebied van veiligheid. De nood- en hulpdiensten, waaronder politie, kunnen de bezoeker of bewoner welke assistentie nodig heeft door de grote voetgangersdrukte op straat niet of niet tijdig bereiken. Hoewel de bezoekers in het gebied die dit
De raadscommissie heeft dit rapport met een begeleidende brief van het college ontvangen op 27 oktober 2016.

probleem veroorzaken niet allen met een rondleiding bezig zijn, is het gedrag van deze grote groepen dusdanig dat zij voor opstoppingen zorgen (zij staan immers stil bij de bezienswaardigheden) in een gebied dat uit onderzoek door de gemeentelijke werkgroep Crowdmanagement Wallengebied al regelmatig continue ‘congested’ is gebleken. De drukte op straat beïnvloedt niet alleen de veiligheid van de bewoners en bezoekers, maar ook die van de politie en handhaving door de vertraging in de aanrijtijd van extra politieassistentie bij heftige (gewelds-)incidenten.
Door zowel politie als bewoners wordt het convenant rondleidingen gezien als een stap in de goede richting. De vrijwilligheid van het convenant echter zorgt ervoor dat juist de partijen die zich niet verbonden voelen met de wijk zich niet bij het convenant aansluiten. Daardoor blijft overlast bestaan. ,De politie of gemeente kan niet handhavenop basis van vrijwillige afspraken.
Het advies van de politie is om de Richtlijnen voor Rondleidingen op de Wallen zoals deze benoemd zijn bij het convenant, op te nemen als voorwaarden in het ontheffingsstelsel rondleidingen. Dit zal een positief effect hebben op zowel de eerder benoemde veiligheidsproblematiek binnen het politieproces, alsmede op de overlast zoals die wordt ervaren door de bewoners.
Klachten Bewoners
Bewoners melden klachten met betrekking tot overlast van gidsen bij de gemeente. In de periode van 22 juni 2015 – 1 juli 2017 zijn er bij Meldingen Openbare Ruimte Amsterdam (Mora) 31 klachten binnengekomen over overlast van gidsgroepen in het Centrum. Hiervan hebben 27 meldingen betrekking op overlast in het Wallengbied. De klachten hebben voornamelijk betrekking op groepen met gids die de doorstroming op de weg blokkeren en/of geluidsoverlast veroorzaken. Daarnaast zijn er bewoners die melden dat gidsen zich niet aan de richtlijnen uit het Convenant Rondleidingen Wallengebied houden, onder andere door met groepen van meer dan 20 tot 25 deelnemers rond te lopen en door stil te staan op plekken waar dit volgens de richtlijnen niet mag.
Rapportage Binnenstad Offensief
Op 24 juli 2017 heeft het college de raadscommissie per brief geïnformeerd over de voortgang van het Binnenstad Offensief. Het Binnenstad Offensief is de inzet van extra (politie)handhaving om de criminaliteit en ernstige overlast te verminderen en de leefbaarheid in de drukste gebieden te herstellen. Uit de rapportage blijkt dat grote groepen toeristen als problematisch worden ervaren. Aan de inwoners van de binnenstad is voor verschillende vormen van leefbaarheid gevraagd of ze dit sinds december 2o16 meer, minder of evenveel ervaren in de buurt. Met betrekking tot groepen toeristen geeft 70 procent van de respondenten aan dat ze nu meer overlast ervaren dan in december 2016. Het betreft hier groepen toeristen in het algemeen, dit kunnen groepen met en zonder gids zijn.

3. Convenant rondleidingen Wallengebied
Het Convenant rondleidingen Wallengebied (bijlage) en de bijbehorende richtlijnen zijn in overleg met touroperators en bewoners opgesteld. Ruim 50 partijen hebben het convenant ondertekend. Bijna alle lokale aanbieders van rondleidingen in het Wallengebied zijn bij het convenant aangesloten. Er zijn echter ook veel buitenlandse gidsgroepen die het convenant niet ondertekend hebben en zich dus ook niet aan de richtlijnen houden. In het convenant zijn de volgende richtlijnen afgesproken:
– De groepen mogen maximaal 20 personen groot zijn. I.v.m. flexibiliteit mogen ze incidenteel uit maximaal 25 personen bestaan.
– De rondleidingen zijn uiterlijk om 23.00 beëindigd.
– De groepen mogen niet stilstaan in de stegen in het Sint Annenkwartier, voor de Bulldog, op de bruggen van de Oudezijds Achterburgwal, voor Casa Rosso, de Condomerie, het Kleinste Huis, in de Stoofsteeg, de Gordijnensteeg – hoek Monnikensteeg en in de Bloedstraat.
– Gidsen mogen bezoekers niet stil laten staan bij druktegevoelige plekken, waaronder ingangen van winkels en horecagelegenheden tijdens openingstijden.
– De gids en het bedrijf waarvoor hij/zij werkt zijn herkenbaar door een badge die de gids draagt.
– Bij de rondleiding mag geen gebruik worden gemaakt van geluidsversterking.
– Er wordt geen drugs of alcohol gebruikt tijdens de rondleiding.
– Er wordt respect jegens de sekswerkers gevraagd, o.a. door ze niet te fotograferen. Afgesproken is dat gidsen er voor zorgen dat groepen met hun rug naar de sekswerkers staan.
– Er wordt niet geschreeuwd en geen lawaai gemaakt.
– Voordat de rondleiding begint wijst de gids de deelnemers erop respect te tonen voor de bewoners, ondernemers en sekswerkers.

4. Evaluatie Convenant Rondleidingen Wallengebied In het convenant hebben de partijen afgesproken dat een half jaar na ondertekening van het convenant een evaluatie wordt uitgevoerd. Daarnaast is afgesproken dat de gemeente naar aanleiding van de evaluatie zal beslissen of het convenant wordt voortgezet of dat de gemeente een meer stringente publiekrechtelijke regeling zal treffen. Met motie 712 van raadsleden Van Dantzig en Boutkan heeft de gemeenteraad het college gevraagd een vergunningensysteem in te voeren voor gidsen die gidstours uitvoeren indien er met het convenant onvoldoende resultaat is geboekt. Deze evaluatie is in de periode september t/m november van 2017 uitgevoerd. Hierbij is gebruik gemaakt van tellingen, observaties en enquêtes.
De belangrijkste bevindingen uit de evaluatie zijn:
– Op weekbasis passeren ruim 1.600 groepen het Oudekerksplein: gemiddeld 17 per uur met een gemiddelde omvang van 19 personen. Er is een duidelijke stijging te zien in het weekend; op zaterdag lopen ruim 70% meer groepen rond dan op woensdag. Op zaterdag zijn er ook relatief veel (te) grote groepen, dit zijn met name groepen met Spaans- en Italiaanstalige gidsen (van Nederlandse organisaties).
– Het aantal groepen varieert per moment van de dag. De piek ligt iedere dag tussen 11:00 en 12:00 met 27 groepen per uur. Vervolgens neemt het aantal groepen per uur langzaam af tot 18:00 (10 per uur), waarna het wederom toeneemt in de avond (22 groepen per uur rond 21:00). Bijna twee derde van de groepen is kleiner dan 20 personen, zo’n 20% bestaat uit 25 of meer personen.
– In totaal zijn 276 groepen geobserveerd waarvan 40% werd geleid door een organisatie die het convenant heeft ondertekend. De ondertekenaars hebben een duidelijk kleinere gemiddelde groepsgrootte. De zaken die het vaakst worden geconstateerd zijn het blokkeren van de stoep of rijbaan voor andere verkeersdeelnemers, stilstaan op een druktegevoelige plek en het uitwaaieren van de groep.
– Over het algemeen wordt het convenant door de partnerorganisaties (zeer) positief geëvalueerd en de overeengekomen richtlijnen blijken realiseerbaar.
– Overlast wordt vooral veroorzaakt door zowel de drukte zelf als het veroorzaken van opstoppingen of het blokkeren van de doorgang van woningen of bedrijven. Geluidsoverlast, vervuiling en respectloos gedrag spelen een wat minder grote rol.
– Met name de prostituees hebben veel last van grote groepen. De groepen staan regelmatig voor de ramen en verhinderen zo de (vaste) klanten binnen te komen. Ook worden de dames vaak gefilmd of gefotografeerd ondanks het uitdrukkelijk verzoek om dat niet te doen.
5. Regulering rondleidingen van groepen met gidsen op de Wallen
In APV artikel 2.50 lid 1 onder a. is bepaald dat het verboden is op of aan de weg of het openbaar water tegen betaling diensten aan te bieden of te verlenen voor een werkzaamheid, zoals gids. Het college kan op basis van lid 4 ontheffing verlenen voor deze activiteiten en de aanvraag voor

een ontheffing kost € 111,40 (tarief 2017). Het verbod ex 2.50 APV, om diensten als gids aan te bieden, wordt op dit moment niet gehandhaafd. Uit de toelichting op het artikel blijkt niet dat is onderzocht of er een dwingende reden van algemeen belang is als reden om een ontheffingsstelsel in te voeren.
Vanuit de Europese Dienstenrichtlijn gelden drie voorwaarden waaronder een
vergunningen- of ontheffingsstelsel kan worden ingevoerd:
1. Het vergunning- of ontheffingsstelsel heeft geen discriminerende werking jegens de betrokken dienstverrichter.
2. De behoefte aan een vergunning- of ontheffingsstelsel is gerechtvaardigd om een dwingende reden van algemeen belang.
3. Het nagestreefde doel kan niet door een minder beperkende maatregel worden bereikt, met name omdat controle achteraf te laat zou komen om werkelijk doeltreffend te zijn.
Voor het invoeren van een vergunningstelsel of ontheffingsstelsel is het dus van belang om de noodzaak van het reguleren van rondleidingen met een vergunning of ontheffing te onderbouwen én om te onderbouwen dat minder beperkende maatregelen, in dit geval het convenant, niet doeltreffend zijn. De noodzaak van het reguleren is in dit geval overlast, verkeersonveiligheid en veiligheid van bewoners en bezoekers. Met betrekking tot overlast door gidsgroepen in het Wallengebied zijn data verzameld uit bestaande onderzoeken, meldingen en het evaluatieonderzoek dat voor het convenant is uitgevoerd (zie paragraaf 2 & 4). Deze data tonen de overlast van gidsgroepen aan. Daarbij heeft de politie verzocht om regulering omdat, volgens de politie, de veiligheid van de Amsterdammers in het geding kan zijn. De veiligheid kan in het geding zijn indien grote groepen de straat blokkeren waardoor de aanrijtijd die de politie hanteert, niet meer kan worden gewaarborgd.
Met het reguleren van rondleidingen is de verwachting dat de overlast die specifiek wordt veroorzaakt door grote gidsgroepen zal afnemen. Dit hangt samen met de inzet van handhaving. De drukte en bijbehorende overlast in het 1012 gebied wordt echter door meer dan alleen rondleidingen veroorzaakt. Het is dus ook niet de verwachting dat het drukteprobleem met de invoering van een ontheffingsstelsel is opgelost. Daarnaast reguleren we met een ontheffingsstelsel alleen grote groepen met een gids. Andere grote groepen, zoals vrijgezellenfeesten, worden hier niet mee gereguleerd. Deze maatregel moet worden gezien als één van de maatregelen die de leefbaarheid in de drukste delen van de binnenstad kan herstellen.
Het reguleren van rondleidingen van groepen met gids is als volgt vorm gegeven:

Ontheffingsstelsel
Op dit moment is in artikel 2.50 van de APV een verbod opgenomen op of aan de weg of het openbaar water diensten aan te bieden als gids. Deze bepaling is van toepassing op het aanbieden van diensten op de weg, ongeacht of de rondleidingen op een eerder moment zijn geboekt of niet. Het college kan van dit verbod een ontheffing verlenen. In de praktijk blijkt de bepaling tot op heden niet te worden gebruikt. Vanaf 1 april 2018 zal op basis van deze bepaling een ontheffing noodzakelijk zijn voor het rondleiden van grote groepen over de Wallen. Deze ontheffingsplicht zal worden gecontroleerd en worden gehandhaafd.

Gebied: Wallengebied
Overlast en drukte van gidsgroepen manifesteert zich voornamelijk in het Wallengebied. Er zijn slechts zeer beperkt meldingen met betrekking tot overlast van gidsgroepen in andere centrumgebieden. Conform de richtlijnen in het convenant wordt het ontheffingensysteem van toepassing op het Wallengebied, dit is het gebied dat wordt begrensd door de volgende straten en pleinen: Dam-Warmoesstraat-Zeedijk-Nieuwmarkt-Kloveniersburgwal-Oude Hoogstraat-Oude Doelenstraat-Damstraat-Dam. Met een ontheffingensysteem op de Wallen wordt de feitelijke
overlast zoals die zich momenteel manifesteert aangepakt. Gidsgroepen zonder ontheffing of die zich niet aan de voorwaarden in de ontheffing willen houden verplaatsen zich mogelijk naar andere gebieden in het centrum waardoor drukte en overlast zich zouden kunnen verplaatsten. Indien er aantoonbare overlast in andere centrumgebieden ontstaat zal worden bekeken of het verbod op het aanbieden en uitvoeren van diensten als gids in het hele centrum zal worden gehandhaafd. Hiervoor wordt de overlast van gidstours in centrumgebieden buiten de Wallen gemonitord.

Geen plafond
Overlast zoals geen of beperkte doorstroom ontstaat niet alleen door te grote groepen, maar ook door het grote aantal gidsgroepen. Bijvoorbeeld doordat er meerdere groepen in één smalle steeg stil staan. Het is mogelijk om bij het ontheffingsstelsel ook een plafond in te stellen. Er zou dan wel een loting of andere wijze van selectie nodig zijn om de ontheffingen te verdelen. Hierbij lopen convenantpartners die zich al sinds de start van het convenant aan de richtlijnen houden mogelijk een ontheffing mis. Het college kiest er daarom voor om op dit moment geen plafond in te stellen. De ontheffing is continue aan te vragen via het stadsloket. De ontheffingen worden tot uiterlijk 1 januari 2020 verstrekt. Daarna wordt, op basis van de evaluatie, bezien of het aantal ontheffingen dat kan worden verstrekt, alsnog moet worden gemaximeerd.
Aan de ontheffing gekoppelde voorwaarden
De richtlijnen in het convenant met betrekking tot groepsomvang, geluid, gedragsregels en doorstroming zijn in overleg met de branche en bewoners opgesteld. De richtlijnen uit het Convenant Rondleidingen Wallengebied gelden als de voorwaarden voor het uitvoeren van rondleidingen in het Wallengebied voor de partijen die een ontheffing hebben op het verbod om diensten als gids aan te bieden of uit te voeren. Een aanpassing die aan de voorwaarden wordt gedaan is dat er een ondergrens van 5 personen geldt. Gidsgroepen met minder dan 5 personen leiden in de praktijk niet tot overlast. Daarnaast wordt het maximum aantal deelnemers vastgesteld op 20, zonder uitloop naar 25. Voor handhaving op het aantal deelnemers aan de rondleidingen is het noodzakelijk dat er één duidelijke grens wordt gesteld.

Handhaving
Omdat groepen kleiner dan 5 personen geen ontheffing nodig hebben, zijn ook de voorwaarden uit de ontheffing niet op deze rondleidingen van toepassing. Handhaving van deze groepen is dan ook niet mogelijk op grond van de APV. Ook groepen die uit meer dan 5 personen bestaan, maar niet aan te merken zijn als rondleiding (bijvoorbeeld een vrijgezellenfeest) kunnen niet gehandhaafd worden. In het geval de groep groter is dan 5 personen en voor het aanbieden van een rondleiding aan een dergelijke groep een ontheffing is vereist, zijn er twee vormen van handhaafbaar gedrag:
1. Geen ontheffing / illegaal diensten aanbieden.
2. Overtreding van de ontheffingsvoorwaarden.
Bij elke overtreding die geconstateerd wordt, wordt de gids gesommeerd de rondleiding direct te staken. Als een gids de rondleiding niet vrijwillig staakt begaat hij een overtreding waarvoor hij kan worden aangehouden. De gids kan ook aangehouden worden als de toezichthouder hem staande houdt en hij niet wil meewerken aan het vaststellen van zijn identiteit.
Geen ontheffing / illegaal diensten aanbieden
Indien er spraken is van illegaal diensten aanbieden zijn de volgende stappen voor handhaving van toepassing:
1. Het geven van een bestuurlijke boete.
Bij het illegaal, zonder ontheffing aanbieden van een rondleiding wordt direct aan de overtreder een bestuurlijke boete opgelegd en wordt de rondleiding direct door de
toezichthouder beëindigd. Na 2 keer een bestuurlijke boete opgelegd te hebben aan de overtreder wordt overgegaan naar stap 2.
2. Het toepassen van een last onder dwangsom.
Indien de overtreder 2 keer een bestuurlijke boete opgelegd heeft gekregen voor het zonder ontheffing aanbieden van een rondleiding wordt een last onder dwangsom opgelegd. Nadat de last is opgelegd, leidt elke volgende overtreding tot het opleggen van een dwangsom, tot een maximum van 3 dwangsommen. Bij een eerste overtreding is de hoogte van de dwangsom € 2.500,–, bij een tweede overtreding € 5.000,– en bij een derde overtreding € 7.500,–. Als het maximale bedrag van de dwangsom is bereikt, wordt opnieuw een last onder dwangsom opgelegd, waarbij de bedragen worden verdubbeld.

Overtreding van de ontheffingsvoorwaarden.
Wanneer de ontheffingshouder zich niet houdt aan de voorwaarden die aan de ontheffing zijn verbonden of zich anderszins niet gedraagt zoals het van hem verwacht mag worden bij het aanbieden van een rondleiding, wordt het volgende stappenplan toegepast:
1. Het geven van een bestuurlijke boete.
Overtreding van voorwaarden van de ontheffing wordt beboet met een bestuurlijke boete aan de overtreder en wordt de rondleiding direct door de toezichthouder beëindigd. Wordt bij de rondleiding gebruik gemaakt van een vervoermiddel, bijvoorbeeld een fiets, segway of iets dergelijks, dan wordt spoedeisende bestuursdwang toegepast. Hiermee wordt direct een einde gemaakt aan de illegale situatie door beslaglegging op het vervoermiddel waarmee de rondleiding wordt aangeboden. De kosten voor het effectueren van de last onder bestuursdwang worden verhaald op de overtreder. Na 2 keer een bestuurlijke boete opgelegd te hebben aan de overtreder wordt overgegaan naar stap 2.
2. Tijdelijk intrekking van de ontheffing.
Bij een derde overtreding wordt naast het opleggen van een bestuurlijke boete, de ontheffing voor tijdelijke duur van 3 maanden ingetrokken.
3. Het definitief intrekken van de ontheffing.
De ontheffing wordt definitief ingetrokken als binnen de duur van de ontheffing opnieuw een ontheffingsvoorwaarde wordt overtreden.
Het komt voor dat rondleidingen aan groepen groter dan 5 personen worden aangeboden door buitenlandse gidsen. Uit de evaluatie blijkt bovendien dat juist buitenlandse gidsen zich weinig aan de convenantregels houden. Bestuurlijke boetes die aan buitenlandse gidsen of bedrijven worden opgelegd kunnen momenteel niet geïnd worden, omdat de verdragen hiervoor ontbreken en parate executie (nog) niet mogelijk is.
Een boete heeft daarom bij hen momenteel geen straffende werking. Het risico bestaat dat de boete zolang deze niet geïnd kan worden ook weinig afschrikwekkende werking heeft. De handhaver dient de rondleiding wel direct te beëindigen. Als blijkt dat het heel vaak voorkomt dat buitenlandse aanbieders zich niets aantrekken van de regels kan worden overwogen te onderzoeken of het opleggen van verwijderingsbevelen aan buitenlandse aanbieders mogelijk is.
Lasten ondernemers
Het invoeren van een ontheffingsstelsel brengt hoe dan ook extra lasten voor de ondernemers met zich mee. Ondernemers zullen een aanvraag moeten doen voor het verkrijgen van de ontheffing een retributie aan de gemeente moeten voldoen. De administratieve lasten worden voor ondernemers zo laag mogelijk gehouden. Dat wil zeggen: simpel, online en snel.

Lasten en ambtelijke capaciteit gemeente
Ook voor de gemeente brengt het invoeren van een ontheffingsstelsel lasten met zich mee. Aanvragen moeten worden afgehandeld, evenals klachten en bezwaren, er dient een juridische screening plaats te vinden op zowel het ontheffingsstelsel als de te verlenen ontheffingen.
Effectieve handhaving op het controleren van de ontheffingsvoorwaarden en het illegaal aanbieden van diensten vraagt om intensieve controle.
6. Invoeren vermakelijkhedenretributie voor rondleidingen
In motie 712 van raadsleden Van Dantzig en Boutkan wordt het college tevens verzocht, indien mogelijk, vermakelijkhedenretributie te heffen op gidstours in het centrum. Vermakelijkhedenretributie (VMR) kan worden geheven bij activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van door of met medewerking van het gemeentebestuur tot stand gebrachte of in stand gehouden voorzieningen of waarbij een bijzondere voorziening in de vorm van toezicht of anderszins van de zijde van het gemeentebestuur getroffen wordt. In algemene zin kan een “vermakelijkheid” worden geduid als een voor publiek openstaande vorm van amusement, verstrooiing, ontspanning of vermaak in of daartoe bestemde of geschikte voor ieder in wezen toegankelijke inrichtingen, terreinen of wateren.
Amsterdam kent al geruime tijd VMR voor het vervoeren van betalende gasten op het water binnen Amsterdam (rondvaartboot, sloep, waterfiets). Sinds 1 januari 2018 is VMR tevens op het land van kracht voor aanbieders van stadsrondritten per (auto)bus.
De rve belastingen zal op basis van het vastgestelde ontheffingsstelsel onderzoeken of VMR voor rondleidingen op de Wallen uitvoerbaar en houdbaar is. Hierbij wordt uitgegaan van invoering per 1 januari 2019 als vroegst mogelijke startdatum. Het onderzoek wordt voor de zomer opgeleverd, zodat het college over invoering, tarief en ingangsdatum kan besluiten en belastingplichtigen tijdig kunnen worden geïnformeerd.